De kerk van Rennes-les-Bains

De kerk van Rennes-les-Bains

De kerk van Rennes-les-Bains, die gewijd is aan de patroonheiligen Saint Celse en Saint Nazaire, werd reeds vermeld in een document uit 1162, maar stamt zeer waarschijnlijk uit een nog oudere periode. In die tussentijd werd de kerk reeds vele malen gerestaureerd (Berlier, Doumergue, Dugès & Garnier 2008).

Het was in deze kerk dat pastoor Henri Boudet gedurende meer dan 40 jaar de mis opdroeg van 1872 tot 1914. Slechts weinige zaken in de kerk doen de herinnering opleven aan de voormalige dorpspriester van Rennes-les-Bains. Dit komt hoofdzakelijk door de zware overstroming van de rivier de Sals, die midden door het dorp loopt.

Op 26 september 1992 barstte een zwaar onweer los vergezeld door een verschrikkelijke zware regenval. In een paar uur tijd steeg het waterniveau van de Sals er van 8 cm naar 8 m! Het hele dorp liep hierdoor ernstige averij op, evenals de kerk. Het kerkhof werd volledig weggespoeld, doodskisten dreven letterlijk door het dorp. Na het zware onweer werden eveneens twee doden te betreuren (Boumendil & Rivière 2006 en Lincoln 1997).

De buitenkant van de kerk

Aan de voorzijde van de kerk vindt men de klokkentoren terug, al is het woord klokkentoren eerder een minder geschikte woordkeuze. Het is eerder een gevelmuur waarin twee klokken hangen, wat de kerk trouwens haar typerende unieke karakter geeft.

De klokkenmuur van de kerk van Rennes-les-Bains
De klokkengevelmuur van de kerk van Rennes-les-Bains
(Foto © Beauseant 2011)

De tweede altaarpilaar van Rennes-le-Château

Verscholen in één van de buitenhoeken van de kerk vindt men nog een eerste eigenaardigheid terug. Het is de tweede onbewerkte Karolingische pilaar van het oude altaar, die Saunière liet demonteren bij de eerste restauratiewerken van zijn kerk in Rennes-le-Château.

Waarom men ooit de moeite heeft ondernomen om deze stenen altaarpilaar naar Rennes-les-Bains te brengen, is niet niet geweten. Maar het getuigt in ieder geval van een goede verstandhouding en samenwerking tussen de pastoors Saunière en Boudet.

De tweede pilaar van het oude altaar van Rennes-le-Château
gelokaliseerd op het terrein rond de kerk van Rennes-les-Bains
(Foto © Beauseant 2011)

Aan de achterkant van de kerk bevindt zich het kerkhof met onder andere de graven van Paul-Urbain de Fleury, oud-pastoor Jean Vié en de moeder en zus van Henri Boudet. Na de zware overstroming van 1992 werd het kerkhof echter serieus herschikt.

De achterzijde van de kerk van Rennes-les-Bains met het kerkhof
De achterzijde van de kerk met het kerkhof
(Foto © Beauseant 2011)

Het portaal van de kerk

Om de kerk van Rennes-les-Bains te bezoeken, moet men eerst door een overdekt portaal, dat soms door een ijzeren hek is afgesloten. Wanneer men het portaal kan betreden, heeft men aan de linkerkant de kerkdeur, rechtdoor de toegang tot het kerkhof en aan de rechterkant twee (gedenk)monumenten.

Het gedenkmonument

Aan de linkerkant van de muur hangt een witte stenen gedenkplaat ter nagedachtenis van twee geliefde priesters, namelijk Henri Boudet en diens opvolger Joseph Rescanières.

De gedenkplaat ter nagedachtenis van Boudet en Rescanières
(Foto © Beauseant 2011)

Boudet, die op 30 april 1914 wegens zijn ziekte op pensioen ging, werd op 1 mei 1914 opgevolgd door pastoor Rescanières. Maar uiteindelijk heeft Boudet zijn opvolger zelfs nog overleefd. Op maandag 1 februari 1915 kwam pastoor Rescanières niet opdagen om de mis op te dragen. De parochianen gingen aankloppen bij de pastorij maar er kwam geen antwoord. Niet veel later vonden ze de pastoor dood op de parketvloer terug (Berlier, Doumergue, Dugès & Garnier 2008). De jonge Rescanières moest dat jaar nog 37 jaar worden.

Rescanières is waarschijnlijk een natuurlijk dood gestorven, al beweerde Gérard de Sède in zijn boek Le trésor maudit dat Rescanières mogelijk vergiftigd werd (de Sède 1967). Dit werd echter nooit bewezen.

Een maand later stierf Henri Boudet in Axat aan de gevolgen van een slepende ziekte. Het is mogelijk kort na deze droevige gebeurtenissen dat deze gedenkplaat werd ingehuldigd.

De calvaire

Rechts van de gedenkplaat staat een veel oudere 'calvaire'. Het bestaat uit een piramidevormige gedenksteen met daarop een zwart gietijzeren kruis met daarop een madonna met kind.

De calvaire in het portaal van de kerk van Rennes-les-Bains
(Foto © Beauseant 2011)

Detail van het kruis van de calvaire
Centraal een zwarte madonna met kind
(Foto © Beauseant 2011)

Detail van de sokkel van de calvaire
(Foto © Beauseant 2011)

Op de stenen sokkel staan de volgende woorden gegraveerd:

IN
HOC SIGNO
VINCES
______

DOMINO VIÉ RECTORE
______

PETRUS DELMAS FECIT
1856

Het eerste deel 'IN HOC SIGNO VINCES' betekent 'DOOR DIT TEKEN ZAL JE OVERWINNEN' en komt in vrij veel kerken voor, want het is het devies van Keizer Constantijn. Met 'dit teken' wordt natuurlijk het christelijke kruisteken bedoeld (Berlier, Doumergue, Dugès & Garnier 2008).

Het tweede deel van het gegraveerde opschrift laat zich moeilijker vertalen aangezien het woord 'DOMINO' met de uitgang '-o' zowel als datief als ablatief kan worden opgevat.

In het eerste geval, waarbij men rekening houdt met de datief, betekent het: 'GEMAAKT DOOR PIERRE DELMAS IN 1856 OP AANVRAAG VAN PASTOOR VIÉ'. Pierre Delmas zou dan een kunstenaar kunnen zijn die het religieuze kunstwerk op vraag van pastoor Vié vervaardigde. Jean Vié was de voorganger van Henri Boudet en diens mysterieuze graftombe is nog steeds op het lokale kerkhof te bewonderen.

Wanneer men de inscriptie via de ablatief zou vertalen, bekomt men het volgende: 'GEMAAKT VOOR OVERSTE VIÉ IN 1856 DOOR PASTOOR PIERRE DELMAS'. In dit geval zou Pierre Delmas dan een onderpriester zijn die het monument dan ter ere van zijn overste Jean Vié heeft gemaakt.

Twee priesters in één parochie is trouwens niet ongewoon, zeker niet in een dorp als Rennes-les-Bains. Jean Vié was in die tijd zonder twijfel de hoofdpriester van het dorp en mogelijk was Pierre Delmas een almoezenier die werkzaam was in de thermen van Rennes-les-Bains. Hij was er de onderpriester van de zieken of toeristen die een badkuur in Rennes-les-Bains kwamen volgen. Zo was er ten tijde van Henri Boudet ook een almoezenier in de thermen aanwezig, namelijk Justin Sarda (Berlier, Doumergue, Dugès & Garnier 2008).

De binnenkant van de kerk

De kerk van Rennes-les-Bains is constant gesloten. Om er binnen te kunnen moet je aan het gemeentebestuur de sleutel vragen. Vrijdag namiddag vindt de wekelijkse misviering er plaats en dan is het eveneens mogelijk om de kerk te bezoeken.

Het interieur van de dorpskerk van Rennes-les-Bains valt meteen op de zijn soberheid. Buiten de twee schilderijen, die reeds besproken werden, vindt men er witgeschilderde muren en weinig ornamenten terug. Het contrast met Saunières kerk in Rennes-le-Château is ontzettend groot.

Het sobere interieur van de kerk van Rennes-les-Bains
(Foto © Beauseant 2011)

Toch herbergt de kerk van Rennes-les-Bains ook enkele opzienbarende schatten. Wanneer je de kerk binnentreedt, vind je links van de deur een prachtig bas-reliëf dat De Doop van Christus voorstelt.

Dit bas-reliëf werd ook door de Engelse onderzoeker Henry Lincoln waargenomen tijdens zijn eerste verkenningsreis in 1971 naar Rennes-le-Château en omgeving. In zijn boek Key to the Sacred Pattern (De gewijde vijfhoek) omschreef hij het bas-reliëf als 'een schat die een omweg waard is' (Lincoln 1997: 51).

De Doop van Christus door Johannes de Doper,
bas-reliëf in de kerk van Rennes-les-Bains
(Foto © Beauseant 2011)

... met daaronder een toepasselijke grote doopvont.

De doopvont van Rennes-les-Bains
(Foto © Beauseant 2011)

Het huidige altaar dateert ook van na de overstroming van 1992 en zou volgens een plaatselijke bewoonster, die ons de toegang tot de kerk verleende, gemaakt zijn uit het materiaal van de oude preekstoel.

Het recente altaar van de kerk
(Foto © Beauseant 2011)

De huidige kruiswegstaties in de kerk van Rennes-les-Bains dateren niet uit de tijd van Boudet, maar zijn van latere oorsprong. Een voorbeeld van een kruiswegstatie in de kerk van Rennes-les-Bains:

Een voorbeeld van een kruiswegstatie
(Foto © Beauseant 2011)

De glasramen

De glasramen van Rennes-les-Bains zijn allemaal tijdens het priesterschap van Boudet geschonken door begoede gelovigen. Bijna alle glasramen werden aangekocht door mevrouw Thérèse Fernand Cadillac van Madière op 19 oktober 1898.

De glasramen werden bijna allemaal aangekocht
door mevrouw Thérèse Fernand Cadillac van Madière op 19 oktober 1898
(Foto © Beauseant 2011)

Ook de patroonheiligen van de kerk, namelijk Saint Celse en Saint Nazaire, vinden we afgebeeld terug in de glasramen.

De patroonheiligen Saint Celse en Saint Nazaire van de kerk
De patroonheiligen van de kerk: Saint Celse en Saint Nazaire
(Foto © Beauseant 2011)

Een ander glasraam kwam van een andere donatrice, namelijk mevrouw Anna Pailhièz. Omdat het glasraam de Heiligen Jozef en Anna uitbeeldt, is het best mogelijk dat mevrouw Anna Pailhièz dit glasraam financierde omwille van haar naamgenote.


Het glasraam van de Heilige Jozef en de Heilige Anna geschonken door mevrouw Anna Pailhièz (Foto © Beauseant 2011)

De heiligenbeelden

In de kerk vindt men ook een aantal heiligenbeelden terug. In tegenstelling tot die van Rennes-le-Château zijn deze beelden niet vervaardigd in het atelier van Giscard, maar door E. Lance Statuaire, gevestigd in de Rue Matabiau 5, Toulouse. Aangezien beiden beeldenmakers hun atelier in Toulouse hadden, waren Giscard en Lance mogelijk rechtstreekse concurrenten.

Rond het beeld van de Heilige Maagd van Lourdes hangt een apart verhaal. Na de zware overstroming van 1992 trof men in de kerk een ware chaos aan. Alle kerkbanken en ornamenten waren naar de rechterzijkapel van de kerk gespoeld, maar als bij wonder was het beeld van de Heilige Maagd op zijn gebruikelijke plaats blijven staan.

Het beeld van de Heilige Antonius van Padua

Tot slot is er ook nog een Christusbeeld te bewonderen in de vorm van een Heilig Hart (Sacre Coeur), een thema dat we ook in Rennes-le-Château veel zien opduiken. Het onderschrift Venez à moi maakt de knipoog naar Rennes-le-Château compleet, waar deze bekende woorden van Christus ook onder de grote freso staan afgebeeld.