De schilderijen van Poussin

Het schilderij Les Bergers d'Arcadie

In het boek Le trésor maudit van Gérard de Sède wordt beschreven dat Saunière tijdens een reis naar Parijs de reproducties had gekocht van een paar schilderijen. Eén van die aangekochte reproducties was het schilderij Les Bergers d'Arcadie van de zeventiende-eeuwse Franse schilder Nicolas Poussin.

Les Bergers d'Arcadie Les Bergers d'Arcadie

Les Bergers d'Arcadie beeldt drie herders en een herderin uit, die halt hebben gehouden bij een graftombe. Eén van de herders probeert de inscriptie 'ET IN ARCADIA EGO' op de tombe te ontcijferen. De plaats van het gebeuren is een mythisch, arcadisch landschap (Lincoln 1998).

Ook al bestaat er geen enkel bewijs dat Saunière daadwerkelijk in Parijs is geweest noch dat hij daar reproducties van schilderijen heeft gekocht, toch verdient het schilderij van Poussin onze bijzondere aandacht.
Begin jaren '70 ontdekte men namelijk dat het landschap en de graftombe van Les Bergers d'Arcadie niet imaginair waren; men had de tombe en de locatie gevonden die door Poussin op doek vereeuwigd waren. Het hoeft zeker niet te verwonderen dat deze plaats zich slechts op een boogscheut van Rennes-le-Château bevindt.


De tombe van Les Pontils

De tombe van Les Pontils De tombe van Les Pontils

In Pontils, een gehucht tussen Serres en Arques, stond ooit een vreemde graftombe, die de 'Poussin-tombe' werd genoemd omdat ze een precieze overeenkomst vertoonde met de tombe die de Franse schilder Nicolas Poussin had afgebeeld op zijn schilderij Les Bergers d'Arcadie. De Poussin-tombe stond er op een rotsachtige heuvel die boven de rivier de Rialsesse oprijst (Andrews & Schellenberger 1996). Inderdaad 'stond', want de tombe heeft er maar gestaan tot in april 1988. Omdat de laatste roekeloze schattenjagers dynamiet hadden gebruikt om de tombe open te breken, heeft de eigenaar van het land waarop de tombe stond haar eigenhandig afgebroken (Lincoln 1991).

Maar niet alleen de graftombe van Les Pontils vertoonde een grote gelijkenis met de tombe van Les Bergers d'Arcadie, ook de vegetatie en het bergenlandschap op de achtergrond van het schilderij lijkt overeen te komen met het zicht dat je op de omringende bergen hebt aan de tombe in Les Pontils. Vooral de bergen aan de rechterkant van Les Bergers d'Arcadie gelijken sterk op het berglandschap dat men vanaf de tombe van Les Pontils kan beschouwen.
In Les Pontils overheersen de bergen Cardou en de Blanchefort de omgeving. Precies deze bergen zijn terug te vinden op de rechterkant van het schilderij. Vooral de overeenkomst met de Blanchefort is opvallend te noemen. Rechts van de Blanchefort kan men Rennes-le-Château in de verte zien liggen. Ook op het schilderij is de heuveltop van het dorpje zichtbaar!


Het schilderij De Doop

De Doop De Doop van Christus

Les Bergers d'Arcadie is trouwens niet het enige schilderij waarop de rotsformaties staan die in de buurt van Rennes-le-Château voorkomen. De Nederlandse onderzoeker Klaas van Urk ontdekte dat de bergen Cardou, Blanchefort en de Rennes-le-Château heuveltop ook afgebeeld stonden op het schilderij De Doop, eveneens van de hand van Poussin (van Urk 2003).
Op het schilderij wordt de doop van Jezus door Johannes de Doper uitgebeeld. Aan de rechterkant van het schilderij vindt men dezelfde rotsen terug als bij Les Bergers d'Arcadie. Dat het hier precies om deze bergen gaat, lijkt bevestigd te worden door een door Poussin subtiel aangebracht element. Een 'witte' duif lijkt er neer te dalen op de 'witte berg'; de Blanchefort.

Aan de hand van al deze aanwijzingen deed van Urk bovendien een plausibele conclusie; de rots die in De Doop centraal staat zou volgens hem dezelfde rots zijn waar de Poussin-tombe op staat. Poussin lijkt in De Doop een belangrijke plek aan te duiden. In Les Bergers d'Arcadie zoomt Poussin vervolgens in op deze locatie om ons meer details te tonen (van Urk 2003).


De Blanchefort

Op de afbeelding hieronder ziet men de opvallende overeenkomst tussen de berg de Blanchefort en de bergen zoals Poussin die geschilderd heeft op respectievelijk De Doop en Les Bergers d'Arcadie.

De Blanchefort en zijn artistieke representaties




Vorige Home