Saunière en alchemie
Interesse voor alchemie
Uit verschillende zaken die Saunière liet vervaardigen,
blijkt dat de priester van Rennes-le-Château goed vertrouwd was met alchemie en de hieraan verbonden symboliek.
Hieronder geef ik eerst een korte inleiding op alchemie, waarna ik twee voorbeelden van Saunières alchemistische rebussen bespreek.
Alchemie
De meesten onder ons verstaan onder de term alchemie de kunst om uit onedele metalen goud te vervaardigen . Maar dit volstaat niet om deze Middeleeuwse wetenschap correct weer te geven. In de alchemie kunnen er twee onderverdelingen worden gemaakt. Het gaat om de exoterische of de praktische alchemie en de esoterische of de mystieke alchemie.
In de praktische alchemie stond de zoektocht naar de lapis philosophorum of de steen der wijzen centraal.
Deze steen der wijzen in poedervorm bezat de kracht
om onedele metalen zoals lood, tin, koper of ijzer om te zetten naar het waardevolle edelmetaal goud.
Dit omzettingsproces wordt ook wel het magnum opus of het grote werk genoemd.
De steen der wijzen in vloeibare vorm stond ook wel bekend als het elixir.
Het levenselixir was het universele medicijn dat de bezitter ervan het eeuwige leven zonder kwalen bezorgde.
Aan de lapis philosophorum werden nog talrijke andere magische eigenschappen toegeschreven.
De mogelijkheid om zich onzichtbaar te maken, zich naar willekeur verplaatsen in de spatiële ruimte,
de kunstmatige mens of de Homunculus fabriceren zijn er slechts enkele van .
Naast de praktische alchemie is er nog een andere beschouwing van alchemie, namelijk de mystieke alchemie. De mystieke alchemie heeft een figuurlijke betekenis in de zin dat het spiritueel goud wil vervaardigen. De alchemist had een mystiek doel. Hij ging niet op zoek naar het materiële goud. Het transmutatieproces van de metalen evolueerde geleidelijk aan in een mystiek proces. De alchemist bereikte via een leven van gebed en toewijding aan God een hogere toestand. In deze symbolische transformatie streefde de van nature zondige mens naar een zuivering van de ziel. Het omzetten van lood in goud is slechts bijzaak voor de echte alchemist. Hij trachtte eerder het goddelijke principe uit de stoffelijke wereld te distilleren. Dit bracht de alchemist tot verlichting en alwetendheid .
Alchemie heeft ook eens specifieke symboliek. Het is deze symboliek waarvan Saunière ook heeft gebruik gemaakt. We gaan hier dieper in op Saunières alchemistische beeldengroep en zijn persoonlijk ex-libris.
De alchemistische beeldengroep
De alchemistische beeldengroep die Saunière liet maken, is terug te vinden in de dorpskerk. De beeldengroep bestaat uit de duivel Asmodeus die gehurkt het wijwatervat draagt. Daarboven staan vier engelen die het kruisteken maken. Tussen het wijwatervat en de vier engelen bevinden zich nog twee kleine salamanders die men al vlug over het hoofd ziet. Het is achter deze schijnbaar onschuldige beeldengroep dat zich alchemistische symboliek schuilhoudt.
Asmodeus staat voor de Rex Mundi, de demiurg die volgens de leer van de Katharen de wereld had geschapen en die bijgevolg AARDE symboliseert. Het wijwatervat draagt het WATER en de engelen zijn de zuivere wezens van de LUCHT. Volgens de mythologie zijn de salamanders geboren uit vuur, en daarom representeren deze dieren het element VUUR. In deze beeldengroep zijn dus de vier hermetische elementen uit de alchemie terug te vinden (Lincoln 1991).
We hebben achterhaald dat deze beeldengroep niet alleen dient om de kerk te decoreren. Maar wat wil Saunière hier nu eigenlijk mee duidelijk maken? Misschien wil hij met deze beeldengroep zeggen: "Niets in deze kerk is wat het lijkt te zijn." Willen deze beelden ons iets duidelijk maken of is het eerder een uitnodiging om naar andere door hem aangebrachte anomalieën op zoek te gaan, die voor de gewone kerkbezoeker verborgen blijven?
Saunières ex-libris
Lange tijd werd gedacht dat Saunière het ex-libris zelf had getekend omdat zijn initialen (B.S.) erop terug te vinden waren, maar ondertussen werd ontdekt dat Saunière de tekening had overgenomen van een hermetisch geschrift. De tekening stond oorspronkelijk op de voorkant van het hermetische werk Aureum Seculum Redivivum van Heinrich Madathanus dat in 1625 in Frankfurt voor het eerst gepubliceerd werd. Madathanus was één van de pseudoniemen van Adrian von Mynsicht die leefde in de zeventiende eeuw en niet toevallig een alchemist een een sympathisant van de Rozenkruisers was.
Waarom Saunière precies voor deze tekening heeft gekozen, weten we niet.
In in ieder geval kwamen hem de letters 'B.S.' op deze alchemistische tekening precies goed uit.
Omdat de tekening van een alchemistisch allegorisch werk afkomstig zijn, zijn er aardig wat alchemistische motieven op terug te vinden.
Net als de alchemistische beeldengroep, kan het Salomonszegel in het midden van de grote cirkel kan de vier elementen symboliseren.
In de vier hoeken van de afbeelding staan ook vier engelen, die mogelijk de vier winden aanduiden.
In de kleine cirkel waarin de Latijnse woorden 'CENTRUM IN TRIGONO CENTRI' staan,
bevindt zich nog een kleinere cirkel met een punt erin. In de alchemie wordt dit gebruikt om het edele metaal goud voor te stellen.
Probeerde Saunière via deze gekozen tekening te zinspelen op de mogelijke 'aard' van datgene dat hij had gevonden?
